УИХ-ын гишүүн Г.Баярсайхантай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Засгийн газар, УИХ-ын бүтэц бүрэлдэхүүнийг байгуу­лах хуулийн хугацаа тун дав­чуу боллоо. МАН-гүйгээр тө­­­рийн ажил цаашаа явах ёс­­­той гэсэн ч одоо хүртэл хү­­­лээлт үүссэн хэвээр байна шүү дээ?

-Бүх зүйлийг нэг улс төрийн хү­чинд нааж болохгүй. 2000 жи­лийн түүхтэй Монголын төр нам­гүйгээр яваад ирж болсон. Одоо МАН “жолоо барих” эр­хээ хасуулсан. Өөрөөр хэл­бэл, төр барих, жолоодох эрхээ өг­чих­сөн нам.  Цөөнхийн ажлаа хий­гээд эрүүл улс төрийг явуулах ганц­хан гарц байгаа. Их өндөрт нисч байгаад гэнэтхэн доошоо уна­хаар харамсалтай санагдаж байгаа байх. Эрх мэдэл, албан ту­шаалаа үгүйлэх нь дамжиггүй. Гэхдээ та бүхэн жолооны эрхээ хасуулсан шүү гэдгийг сануулж хэлэх нь зүйтэй болов уу. Манай нам ч ялж, ялагдаж байсан. Бид ялагдахдаа тахимаа өгч сурсан ёс зүйтэй нам. Тахимаа өгөхгүй байна гэдэг нь бидэнтэй най­маалцах гэсэн хүс­лээс үүдэлтэй. Сон­гуулийн дүн най­маалцахгүй ээ. Сонгуулийн хуу­лиараа ший­дэг­дэнэ. Бид ямар нэг зүйлээр най­маалцахгүй. Хийх ёстой аж­лаа хийнэ. Цаг хугацаа алдаж бай­гаа нь үнэн. Гэхдээ энэ асууд­лаас түргэн гарах боломж болол­цоог хайх хэрэгтэй. Төр засаг төвхнүүлэх ажлыг хойш чан­гааж байгаа чиргүүл нь МАН болчихоод байна. Орж ирэх болов уу гэж харлаа. Ха­раад болохгүй байсан учраас  чуул­гандаа ороод тэднийг урилаа. Ирэх­гүй байна. Яаж аргадуулах гээд байгааг нь мэ­дэхгүй байна. Ялагдсан улс тө­рийн намыг ар­гаддаггүй юм. Бай­ран­даа бай гэж хэлмээр байна.

-Энэ  долоо хоногт байнгын хороодыг байгуулах уу?

-Үлдсэн хугацаанд байнгын хо­роод болон УИХ-ын бүтцийн бай­гууллагуудыг бүрэн бүрэл­дэ­­­хүүнээр нь байгуулна. Мөн Ерөн­хийлөгчид Ерөнхий сайдын­хаа нэ­рийг өргөн барина. Засгийн га­зар байгуулах хугацаа байгаа. Гэх­дээ энэ бүх үйл явц гадаад ер­төн­цөд тун эвгүй байдлаар хараг­даж байна. Чөлөөт сонгуулийг явуулж чадахгүй болсон гэж байна. 2008 онд санал луйвардахад ард түмэн эсэргүүцэл илэр­хийл­­сэнийг хүчээр дарсан нь муу­хай харагдсан. Тухайн үед төр барьж байсан нам цөөнх бол­чихоод ялагдлаа хүлээж ча­дахгүй төрийн ажил гацааж бай­на. Энэ нь Монголын улс төр хямралтай байгааг ха­руу­лах гэсэн зохиомол үйл­дэл. Га­даа­дын хөрөнгө оруу­лагч бо­лон ажиглагчид болгоом­жилж эх­лэх сөрөг үзэгдэл олон бай­на.

-Хамтарсан засагт орохгүй гэж МАХН-ын зарим гишүүд мэдэгдсэн. Н.Энхбаярыг ял­лахгүй гэсэн гэрээ үнэхээр байгуулагдсан уу?

-МАХН-МҮАН-ын Шударга ёс эвсэлтэй АН хамтарч ажиллах гэрээнд гарын үсэг зурсан. Гэ­рээгээ биелүүлж, хэлсэн үгэн­дээ хүрэх байх. Гишүүдтэй нь уулзсан. Шүүх засаглалын шийд­вэр хоёр намын дунд най­маалцах зүйл биш. Энэ тус­даа асуудал гэдгийг ярилцаж, ойл­голц­сон.

Улс төрийн хэл­мэг­­дэл мөн үү, үгүй юу гэдэгт байр сууриа илэрхийлэх нь өөр хэрэг. Шударга ёс эвс­лийн ги­шүүд улс орны өмнө тул­гам­даж байгаа асуудлыг хамт­ран ший­дэхэд бэлэн байна гэж хэлж байна лээ. Тэгэхээр салж ний­лэх зүйл байхгүй байх аа. Шүү­хийн шийдвэрээс болоод засагт орохгүй гэж байна гэдэг нь МАН-ын нисгэж байгаа мессэж гэдэг нь мэдээж шүү дээ. Нө­гөө хэдийн маань “мөөм нь хавд­чих­сан” засагт орно гээд горь­доод сууж байгаа биз.

-МАХН-ын даргын барив­чилгаа шударга бус болсон ч засаг байгуулах ажлаа  хойш­луулж болохгүй гэсэн мэ­дэгдэл МҮАН-аас гаргасан нь тус эвсэл задарч угшил уг­ши­лаа дагах эхлэл боллоо гэх юм. Энэ асуудлаар ямар нэг сураг ажиг сонсогдсон уу?

-Задрах, задрахгүйг би хэлж мэдэхгүй юм. Энэ нь тухайн эвс­лийн дотоод үзэмжийн асуудал байх. Угшил гэж яривал МҮАН яах аргагүй манай намаас та­сар­сан бидний нэг хэсэг. Би одоо хүр­тэл манай нэг хэсэг гэж дүг­нэдэг. Адилхан л ардчиллыг үнэт зүйлсээ болгодог нам шүү дээ.

-Бүлэг яагаад хуралдахгүй байна вэ?

-Бүлэг хуралдах ёстой ч улс тө­рийн өрнөл үйл явцыг хараад бай­на.

-Шударга ёс эвслийн бү­лэг Н.Энхбаяр даргатай хол­боотой асуудлаар АН байр суу­риа илэрхийлэх ёстой гэ­сэн мэдэгдэл хийлээ. Таны хувьд баривчилгааг хэрхэн дүг­нэсэн бэ?

2012.04.13 Н.Энхбаярыг баривчлав

-Энэ баривчилгаа хоёр өөр өнц­гөөр дүгнэгдэж байгаа шүү дээ. Нэг нь МАХН-МҮАН-ын Шударга ёс эвслийн байр суури­наас харсанчлан улс төрийн хэл­мэгдүүлэлт. Нөгөө талаас шүүх засаглалын гаргасан шийд­­вэр. Өмнө нь МАН, АН аль аль нь засаг барьж байхад шүүх засаглалын шийдвэрт хүн­дэт­гэлтэй л хандаж байсан.

-МАН-ын гишүүд “сул ги­шүүн” болох нь тодорхой бол­сон уу?

-Мэдээж. 25 сул гишүүн бай­на. Тодорхой асуудал.

-МАН Цэцийн шийдвэрийг хү­лээж байна гэсэн биз дээ. Эргээд 1996 онд төрийн эр­­хийг ав­­сан танай намын түүх дав­таг­дах вий гэсэн бол­­гоомж­лол их байна?

-Цэцийн шийдвэрийг хүлээнэ  гэвэл улс төрийн хор уршиг их. МАН ямар ч байр суурь илэр­хийлсэн бид ажлаа хийгээд явна. Ард түмнээсээ сонгогдсон ги­шүүд ард түмнийхээ төлөө тө­рийн ажилд оролцооч ээ. Цөөнх болсон намын явцуу эрх ашгаас болж төр засгийн аж­лыг гацаах хэрэггүй гэж хэл­мээр байна. Жагсаалтаар орж ир­сэн нь өөрсдөө мэдэх юм байгаа биз. Гагцхүү ард түмний тө­лөөлөл болж мандат авсан ги­шүүд УИХ-д сууж төрийн аж­лаа явуулах ёстой. Бид нэг ч асуу­далд ухрахгүй. Хууль ёсны да­гуу олонхийн шийдвэрээр аж­лаа хийж байгаа.

-Сайдын суудлаа булаа­цалд­сан АН бялуун дээрээ зо­долдох болсон уу?

-Хэн ямар сайд хийх нь то­дорхой байна. Манай Д.Ган­хуяг гишүүн уул уурхай, эдийн зас­гийн асуудлаар өргөн цар хү­рээнд сэтгэж, байр сууриа илэр­хийлдэг. АН-аас тэр салбарыг төвөггүйхэн аваад явчих хүн харагдаж байна. НХХЯ-ыг хэн авч явах нь харагдаж бай­на. С.Эрдэнэ гишүүн НДЕГ-ын дар­га байсан гэх мэт. Бидэнд бу­лаацалдаад байх зүйл байх­гүй. Тэдний фракци илүү ав­чих­­лаа гэсэн асуудал бид­ний дунд гараагүй. Будаан дээ­рээ зо­доонтой гэж хэлэх гээд байх шиг байна. Тийм зүйл огт байх­гүй.

-Хэрвээ эвсэл засагт орох­гүй гэвэл цаашаа гарах гар­цаа хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Эвсэл засагт орохгүй гэсэн нөх­цөл байдлыг олж харахгүй бай­гаа. Гэхдээ “альтернатив” шийд­лүүд хэзээд бэлэн байдаг шүү дээ.