УИХ-ын чуулганы /2025.04.04/-ний өдрийн хуралдаанаар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийллээ. 

УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаатар:

ЭХХШТХ-д өөрчлөлт орохоор орж ирж байна. Энэ их чухал өөрчлөлтүүд байгаа. Өнгөрсөн хугацаанд НҮБ-ын дур зоргоор саатуулахтай холбоотой асуудлын ажлын хэсэг Монгол Улсад ирж ажилласан. Томоохон тайлан гаргасан. Үүнийг нь УИХ хэлэлцээд Мөнх-Оргил гишүүнээр ахлуулсан ажлын хэсэг ажиллаад УИХ-ын тогтоол гарсан юм. Энэ тогтоолын дагуу тодорхой хуулийн өөрчлөлт хийхээр тусгасан. Үүний дагуу Засгийн газар, Хууль зүйн сайд, ажлын хэсгийн хамт оруулж ирж байгаа юм байна. Энд бол олон чухал асуудлуудыг хөндөж тухайн үед яригдсан асуудлуудыг бүгдийг нь багтаасан өөрчлөлтүүд байна. Шүүх хурал бол хойшилдог. Гэрчээр дуудаад шууд яллагчаар татаад явчихдаг асуудлууд. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчдын асуудлууд байна. Мөн хүний эрхийг хангах чиглэлээр,процесс ажиллагаагаа ч гэсэнболовсронгуй болгох чиглэлээр их олон чухал өөрчлөлтүүд орж байгаа ийм зүйл байна. Цаашдаа та бүгд маань хэлэлцэх явцдаа боловсронгуй болгох шаардлагатай байна. Хэд хэлэн зүйл тодруулж асууя. 14 дүгээр зүйлийн энэ 8 дээр нь хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах саналтай прокурорт шилжүүлсэн хэргийн материалыг прокурор 14 хоногийн дотор хянах ба зайлшгүй тохиолдолд зохих дээд шатын прокурортухай бүр 14 хоногоор сунгаж болно гээд биччихсэн байна. Хэдэн удаа 14 хоногоор сунгаж болох вэ? Ингээд ямар нэгэн хязгаар байхгүй бол 14 хоногоо сунгасаар байгаад бүтэн жил ч байж болох юм шүү дээ. Мөн 9 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэг дээр байгаа. Энэ шүүгдэгч шүүх хуралдааныг орхин явж шүүх хуралдаанд оролцохоос санаатай зайлсхийсэн бол энэ эзгүйд шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлэн явуулж шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэхийг эцэслэн шийдвэрлэж болно гээд биччихсэн. Тэгээд шүүгдэгчийн эзгүйд шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлэн явуулахад шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийг оролцуулна гээд биччихээд байна. Оролцуулна гэдэг чинь заавал гэсэн үг. Ингээд биччихээр хүндрэл үүсэхгүй юу? шүүгдэгчийн эзгүйд шийдэж байна гэсэн үг. Тэгэхдээ өмгөөлөгч нь оролцохгүй явчихвал шүүх хурал хийгдэхгүй юу? Өмгөөлөгч шүүгдэгч 2 чинь нэг л тал шүү дээ. Тэгэхээр өмгөөлөгч нь ирэхгүй бол шүүх хурлууд хойшлоод байдаг энэ тал руугаа цаашдаа бас яваад байх юм биш үү? Өмгөөлөгчийн эрхийн асуудал дээр 5.1 дүгээр зүйлийн энэ 2.4 дэх заалт дээр хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх шаардлагатай эд зүйл, баримт бичиг мэдээлэл бусад баримтыг шүүхэд гаргаж өгөх эрхийг ярьж байна. Цагдан хорих,   таслан сэргийлэх асуудал дээр байж болно. Шүүхэд нотлох баримтыг өмгөөлөгч байнга гаргаж өгөөд байх юм бол хязгааргүйгээр шүүх хурал маань хойшилдог. Шүүх хурал дээр л нэг нотлох баримт гаргаж өгөөд л мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах хүсэлт гарчихдаг ингээд яваад байдаг нөгөө шүүх хурал чинь эцэс төгсгөдөггүй бас олон жилээр үргэлжилэхгүй юу? Энэ тал дээрээ шүүх, прокурорынхон ямар байр суурьтай байна вэ? Цахимтай холбоотой нэлээн олон өөрчлөлтүүдийг хийж байгаа юм байна. Энэ цахим төхөөрөмжөөс өөрчилсөн, устгасан мэдээллийг сэргээсэн тохиолдолд нотлох баримтад тооцогдоно гээд биччихэж. Энэ бол нэлээн асуудалтай шүү сайн бодож үзээрэй. Та хэд бас цахим баримтыг устгасан сэргээсэн үед бол заавал тусгайлсан журам хэрэгтэй шүү.  Тодорхой ач холбогдолтой зүйлийг хасаж болно. Эдит хийж болно, нэмж бол болохгүй байх. Мэдээж тодорхой хэсгийг нь хасах, нэмэх, засварлах янз янзын боломжтой. Тэгэхээр шууд түүнийг нотлох баримтад тооцох гэдэг бол их асуудалтай шүү.